Cách mạng công nghiệp 4.0: Cơ hội hay thách thức?

Cách mạng công nghiệp 4.0 là từ khóa xuất hiện ở khá nhiều nơi hiện nay, từ tin tức, báo đài cho đến con đường truyền miệng người ta hay nói với nhau hằng ngày. Vậy cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 là gì? Nó đóng vai trò như thế nào đến sự phát triển của công nghệ số nói riêng và nền công nghệ tại Việt Nam nói chung trong những năm gần đây? Bài viết này sẽ giúp bạn làm rõ!

Cách mạng công nghiệp 4.0 là gì?

Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 được đánh số 4.0 chính vì trước đây đã có 3 cuộc cách mạng tương tự từng diễn ra: Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ nhất (từ 1784) xảy ra khi loài người phát minh động cơ hơi nước, mở ra một kỷ nguyên mới trong lịch sử nhân loại; Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ hai (từ 1870) khi loài người phát minh ra động cơ điện, mang lại cuộc sống văn minh hơn; Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ ba (từ 1969) xuất hiện khi con người phát minh ra bóng bán dẫn, điện tử. Vệ tinh, máy bay, máy tính, điện thoại, Internet… là những công nghệ chúng ta có được nhờ cuộc cách mạng này.

Trên cơ sở đó, thế giới không dừng lại ở các trang lịch sử đó mà tiếp tục chuyển động, kéo theo sự ra đời của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0. Được nhen nhóm từ những năm 2000 và đến này đã có những sự bùng nổ to lớn, cuộc cách mạng thứ 4 là cuộc cách mạng nghiên về các công nghệ số, Internet với mục đích biến thế giới thực thành một thế giới số.

Các giai đoạn của cuộc cách mạng công nghiệp

Các giai đoạn của cuộc cách mạng công nghiệp

Năm 2013, khái niệm Công nghiệp 4.0 xuất hiện trong một báo cáo của Đức nhằm đề cập đến chiến lược công nghệ cao, điện toán hóa sản xuất mà không còn cần đến sự tham gia của con người. Tính đến năm 2017, Công nghiệp 4.0 đã vượt ra khỏi khuôn khổ dự án của Đức, lan rộng ra nhiều nước và trở thành một xu thế tất yếu của việc phát triển kinh tế, xã hội…

Bằng chứng là các quốc gia phát triển trong vài năm qua đều đã có các chương trình cho riêng mình về sản xuất dựa trên những tiến bộ của khoa học và công nghệ. Nước Mỹ có “Chiến lược quốc gia về sản xuất tiên tiến”, Nước Pháp có “Bộ mặt mới của công nghiệp nước Pháp”, Hàn Quốc có “Chương trình tăng trưởng của Hàn Quốc trong tương lai”, Trung Quốc có “Sản xuất tại Trung Quốc năm 2025”. Nhật Bản có “Xã hội thông minh 5.0″…

Các lĩnh vực cách mạng công nghiệp 4.0 tác động đến

Các lĩnh vực mà cuộc cách mạng công nghiệp tác động đến bao gồm:

• Lĩnh vực kỹ thuật số: Trí tuệ nhân tạo (AI), Vạn vật Internet (Internet of Things), Lưu trữ và xử lý dữ liệu lớn (Big Data).

• Lĩnh vực vật lý: In 3D, Vật liệu mới, Robot cao cấp, xe tự lái.

• Lĩnh vực công nghệ sinh học.

• Lĩnh vực năng lượng mới.

Các lĩnh vực chính của các cuộc cách mạng công nghệ

Điều này cho thấy các quốc gia đều đã và đang chuẩn bị đón đầu cho cuộc cách mạng công nghiệp lần 4. Vậy, sự ra đời của cuộc cách mạng này mang lại những cơ hội cũng như thách thức gì cho các quốc gia trên thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng?

Cơ hội:

Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 có sự tác động mạnh mẽ trên nhiều lĩnh vực, với sự xuất hiện của robot có trí tuệ nhân tạo, người máy làm việc thông minh, có khả năng ghi nhớ, học hỏi vô biên, trong khi khả năng đó ở con người thường chỉ có trong thời gian giới hạn. Chính vì vậy, việc các công nghệ cao và máy móc thông minh sẽ tạo cơ hội cho con người làm việc và hoạt động kinh doanh hiệu quả hơn bằng cách tận dụng những lợi thế mà cuộc cách mạng công nghệ 4.0 mang lại.

Riêng tại Việt Nam, với việc đi sau và thừa hưởng những thành tựu từ cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 do thế giới để lại cũng giúp chúng ta tiết kiệm được một cơ số thời gian nghiên cứu. Thay vào đó chúng ta có thể tập trung phát triển những thành tựu đó sao cho phù hợp và mang lại hiệu quả tốt nhất cho nền kinh tế đất nước.

Cách mạng công nghiệp 4.0 tạo ra nhiều cơ hội cho nước ta

Thách thức:

Tuy nhiên, trong cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, những yếu tố mà các nước như Việt Nam đã và đang tự coi là ưu thế như lực lượng lao động thủ công trẻ, dồi dào sẽ không còn là thế mạnh. Trong tương lai, người dân có thể gặp nhiều khó khăn trong việc tìm kiếm việc làm hơn, bởi những lĩnh vực thủ công giờ đây máy móc đều có thể tác động đến, thậm chí làm tốt hơn. Sự phá vỡ thị trường lao động như vậy có thể làm xảy ra những vấn đề gây bất ổn về kinh tế xã hội hay thậm chí là kể cả chính trị. Điều này đòi hỏi con người cần phải không ngừng trau dồi bản thân, khiến mình đứng ở vị trí cao hơn, có thể điều khiển được máy móc một cách thông minh và hợp lí thì mới không bị đào thải giữa rất nhiều công nghệ tiên tiến hiện nay.

Bên cạnh đó chính bản thân thân cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 này cũng có những mặt hạn chế của nó. Chúng ta giờ đây sẽ càng phải lo lắng hơn về những bảo mật về thông tin cá nhân. Chính điều này đặt ra thách thức cho nước ta về việc cần phải tự nâng cao công nghệ của chính mình để có thể tạo ra một “hàng rào chắn” vững chắc cho những thông tin này.

Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4 đang là xu thế có tác động đến phát triển kinh tế – xã hội của nhiều quốc gia. Trong đó, một trong những công nghệ quan trọng là Dữ liệu lớn (Big Data). Đây được xem là là yếu tố cốt lõi để sử dụng và phát triển vạn vật Internet (Internet of Things) và trí tuệ nhân tạo (AI). Nếu nhanh tay nắm bắt được các cơ hội mà cuộc cách mạng công nghiệp này mang lại, quốc gia có thể tạo được tiếng vang và tiến gần hơn với danh vị “cường quốc”, ngược lại, có thể sẽ bi tụt hậu thua thiệt nhiều hơn so với sự cách tân hiện đại từ các yếu tố của cuộc cách mạng công nghệ 4.0.